CÂY ĐINH LĂNG
Phân loại cây đinh lăng
Trên thế giới, chi đinh lăng có rất nhiều loài khác nhau, trong đó được tìm thấy phổ biến nhất là những loại sau:
Đinh lăng lá nhỏ (sâm Nam Dương): là loại phổ biến nhất ở Việt Nam, cũng là loại cây sẽ được tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Đinh lăng lá to hay còn gọi là đinh lăng ráng, đinh lăng tẻ. Đặc điểm lá to và dày hơn nhiều so với đinh lăng lá nhỏ.
Đinh lăng đĩa lá to tròn, dày, mép lá có các vết giống hình răng cưa.
Đinh lăng lá răng: lá nở to, tách thành 3-4 múi. Cây này thường được trồng làm cây cảnh để bàn làm việc.
Đinh lăng lá tròn: lá to, dạng vỏ hến, lá xen kẽ giữa 2 màu trắng và xanh rất đặc sắc.
Đinh lăng lá vằn: lá hình cánh hoa.
Đinh lăng mép lá bạc, là cây nhỏ, viền lá màu bạc rất đẹp, được trồng làm cây cảnh cây bonsai.
Phân bố
Cây đinh lăng được tìm thấy tại các tỉnh thuộc vùng phía Nam Trung Quốc và các tỉnh thuộc miền núi, trung du miền Bắc Việt Nam như Yên Bái, Bắc Giang, Lào Cai… Cây đinh lăng cho thu hoạch lá, ăn như rau sống, củ đinh lăng có tác dụng làm dược liệu trong y học. Hiện nay, đã có nhiều hộ dân trồng đinh lăng với số lượng lớn để làm dược liệu và phát triển kinh tế.
Đặc điểm thực vật của cây đinh lăng
Đinh lăng là loại cây thân gỗ, lá nhỏ, cao từ 1 đến 1,5m.
Lá đinh lăng là lá kép, mọc so le nhau. Mỗi lá đinh lăng xẻ làm 3 lần, mép có hình giống răng cưa.
Hoa đinh lăng mọc thành từng chùm ở đầu cảnh, màu xanh xám. Hoa đinh lăng nở vào từ tháng 4 đến tháng 7 hàng năm.
Quả đinh lăng dẹt, nhỏ .
Cách trồng và thu hoạch
Cây đinh lăng được trồng bằng cây con.
Cây đinh lăng có thể thu hoạch sau 3 năm gieo trồng. Tuy nhiên, người ta thường thu hoạch và bán những cây từ 7-10 năm tuổi trở lên.
Bộ phận thu hoạch: rễ cây.
Rễ cây được đào lên, rửa sạch, bỏ vỏ, thái lát và phơi khô.
Bộ phận sử dụng
Lá và rễ cây.
Lá đinh lăng chứa ít nhất 8 loại saponin oleanolic mới, tên lần lượt là polysciosides từ A đến H. Lá đinh lăng có tác dụng bồi bổ cơ thể, chống viêm , kháng độc tố, kháng khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa nên thường được hái và ăn kèm nhiều loại đồ ăn sống.
Rễ cây đinh lăng: rễ cây cong queo, có màu vàng nhạt. Mặt ngoài rễ cây màu trắng xám có nhiều vết gấp, nhiều lỗ vỏ và có vết tích của các rễ con. Trong rễ cây chứa nhiều hoạt chất, vitamin và acid amin. Y học cổ truyền ứng dụng rễ đinh lăng là thuốc giúp lợi tiểu, giảm đau nhức dây thần kinh và giảm đau nhức xương khớp. Rất nhiều người ngâm rượu rễ đinh lăng và sử dụng như một loại thuốc bổ, tăng cường tuổi thọ.
Tác dụng dược lý của cây đinh lăng
Khoa học hiện đại đã tìm ra, trong cây đinh lăng có nhiều loại acid amin như lyzin, xystei, methionin và hàng loạt các hoạt chất có lợi cho sức khỏe như alcaloit, glucozit, saponin, flavonoit, tanin, vitamin B1.
Còn theo y học cổ truyền rễ cây đinh lăng có vị ngọt, tính bình, quy vào kinh phế, tỳ, thận. Rễ đinh lăng có tác dụng bổ khí, giải độc, lợi sữa, chữa bệnh chậm phát dục, bồi bổ cơ thể, chữa suy nhược thần kinh và thể chất.
